Извештај на ЕИБ: Инвестициите во ЕУ закрепнуваат, додека социјалните и географските нееднаквости растат

Поддршката на политиката беше отскочна штица за трансформација – фирмите ги реактивираа своите инвестициски планови, почнаа да се дигитализираат и се подготвуваат да инвестираат во зелената технологија
Сепак, економскиот шок од КОВИД-19 ги засили постоечките географски и социјални нееднаквости.

Шокот од КОВИД-19 ја покажа моќта на политиката. Брзото враќање на инвестициите во Европа (со исклучок на Ирска, каде што реалните инвестиции заостануваат) покажува дека јавната поддршка била клучна за ублажување на влијанието на економскиот шок врз фирмите и домаќинствата. Сепак, постојат знаци дека кризата од КОВИД-19 ги влоши постојните асиметрии и нееднаквости. Влијанието на пандемијата не се чувствува рамномерно низ Европа. Регионите се враќаат со различна брзина. Додека дигитализацијата и зелената трансформација на економијата ги забрзуваат длабоките структурни промени, Европа ризикува да стане понееднаква.

Ова се некои клучни наоди од изданието за 2022 година на годишниот Извештај за инвестиции на ЕИБ, Закрепнувањето како отскочна штица за промени. Извештајот, најсеопфатниот, редовен преглед на инвестициите во ЕУ, се осврнува на влијанието на пандемијата врз поединци, фирми и земји во Европската Унија. Исто така, гледа и напред, како да се искористи закрепнувањето како отскочна штица за трансформација преку преглед на инвестициите во климатските промени и дигитализацијата. И ја дискутира улогата на јавната поддршка во обезбедувањето праведно закрепнување, спречувајќи зголемување на нееднаквостите.

„За помалку од две години, реалниот бруто домашен производ (БДП) и инвестициите се вратија на нивоата од пред пандемијата. Политичката поддршка беше клучна за закрепнувањето, но кризата не е завршена. Ранливостите и ризиците од асиметрии опстојуваат, додека капацитетот на фирмите и луѓето да се приспособат на новата нормалност сè уште треба да се тестира. Омикрон ги надополнува предизвиците, значително зголемувајќи ја неизвесноста“, рече главниот економист на ЕИБ Дебора Револтела. „Ова е време да почнеме да се фокусираме на иднината. Потребите за инвестиции се огромни за да се адаптираат на новото нормално и да се искористат придобивките од зелената и дигиталната транзиција. Јавните и приватните инвестиции мора да се надополнуваат една со друга. Ова бара континуирано фокусирање на политиката кон јавните инвестиции и зголемени напори за катализирање на приватните инвестиции“.

Низ Европа, реалното бруто формирање на фиксен капитал – мерка за инвестиции – значително се намали во 2020 година, но помалку од предвиденото. Покрај тоа, потребни беа само две години инвестициите да се оправат од пандемискиот шок, во споредба со повеќе од една деценија по глобалната финансиска криза. До крајот на вториот квартал од 2020 година, реалните инвестиции во Европската Унија паднаа за вртоглави 14,6 отсто во однос на четвртиот квартал од 2019 година. Меѓутоа, брзо се вратија, и до вториот квартал од 2021 година беа на нивото од 2019 година (со исклучок на Ирска).

Додека првичниот шок од кризата со КОВИД-19 беше во голема мера недискриминирачки и сите земји во Европската Унија беа погодени, влијанието сега стана понерамномерно со обновувањето на инвестициите со различни брзини. До вториот квартал на 2021 година, реалното бруто формирање на фиксен капитал беше над нивоата пред пандемијата (во споредба со четвртиот квартал од 2019 година) во 20 членки на ЕУ, а под нивоата пред кризата во седум земји.

Извештајот за инвестиции на ЕИБ покажува дека јавната поддршка била широко распространета и насочена кон фирмите на кои им е најпотребна, но не и кон „зомби“ фирмите кои веќе биле финансиски слаби. Фирмите со ниски готовински бафери имале значително поголема веројатност да добијат поддршка од политиката. Сепак, показателите за долготрајна финансиска слабост, како што се прекумерниот долг, ниската камата или нискиот принос на средствата, немаа значајно влијание врз тоа дали фирмата добила помош.

Она што е уште поважно е што поддршката на политиката им овозможи на фирмите да ги задржат своите инвестициски планови, без оглед на загубите од продажбата. Фирмите кои добија поддршка, исто така, имаа поголема веројатност да ги зачуваат своите инвестициски програми и така да ја забрзаат нивната трансформација.

Европските фирми сега очекуваат да ги зголемат инвестициите оваа година. Процентот на фирми што инвестираа во изминатата година беше релативно низок (79 %), но нето-салдо од +18 % од фирмите се очекуваше да ги зголемат инвестициите во 2021 година, што е остар пресврт во однос на претходната година (-28 %). Како што закрепнувањето покажува резултати, така показателите на расположението за економската клима и достапноста на внатрешните финансии се враќаат во позитива.

Целиот извештај прочитајте го тука.