Македонските инвеститори со зголемен промет на странските, со намален  на домашната берза

Прометот на домашен пазар остварен од брокерските куќи и одделите за хартии од вредност при банките,  изнесувал 9,28 милијарди  денари и истиот е намален за 13,57% во споредба со истиот период минатата година. На странски пазари, пак, во првото полугодие прометот остварен од трите овластени банки и една брокерска куќа, изнесувал 2,22 милијарди денари, што е за 10,3% повеќе во однос на минатата година, покажуваат анализите на КХВ.

Во првото полугодие годинава пораснал интересот за инвестирање на странските берзи од страна на македонски физички и правни лица, додека истовремено опаднал прометот на домашниот пазар на капитал, поточно Македонската берза. Анализата на Комисијата за хартии од вредност покажува дека во првите шест месеци од 2022 година, прометот на домашен пазар остварен од пазарните учесници – членки на Македонската берза изнесувал 9,28 милијарди  денари и истиот е намален за 13,57% во споредба со истиот период минатата година. И покрај намалениот промет, приходите од провизии во апсолутен износ не се намалени, туку показателот за соодносот меѓу вкупниот промет и приходи од провизии од тргување бележи зголемување од 0,45% во H1 2021 на 0,54% во H1 2022.

На странски пазари, пак, во првото полугодие прометот остварен од трите овластени банки и една брокерска куќа, изнесувал 2,22 милијарди денари, што е за 10,3% повеќе во однос на минатата година.

И покрај ова зголемување на прометот, приходите од прием и пренос на налози за купување и продавање на хартии од вредност и приходите од тргување на странски пазари се намалиле за 20,37%, односно од 10,96 милиони денари за првите шест месеци од 2021 година на 8,73 милиони денари за првите шест месеци од 2022 година. Имено, показателот за соодносот меѓу вкупниот промет и приходи од провизии од тргување бележи намалување од 0,54% во H1 2021 на 0,39% во H1 2022.

Само во вториот квартал, прометот реализиран на странски пазари преку домашни овластени правни лица во однос на вкупниот промет реализиран на домашен и на странски пазари (Q2 2022: 3,112,811,467) учествува со скоро 37%, односно во разгледуваниот период бележи зголемување од 8,03 процентни поени наспроти претходниот квартал.  

Вложувањата во акции и натаму доминираат во прометот реализиран на странски пазари, и покрај трендот на намалување на нивното учество. Така, во Q2 од 2022 година, учеството на вложувањата во акции се намали за 15,36 процентни поени, со што втор квартал по ред продолжи трендот на пад на учеството на вложувања во сопственички хартии од вредност. Сепак, акциите со учество од 68,68% во вкупните вложувања на резиденти на странски пазари, и натаму преовладуваат.

Доколку се споредува прометот на учесниците кои тргуваат на странски пазари, со реализираниот промет на домашниот пазар , може да се заклучи дека дел од нив првенствено се насочени кон тргување на странските пазари. Имено, од приложеното може да се заклучи дека Шпаркасе Банка АД Скопје и во вториот квартал од 2022 година првенствено е ориентирана на странските пазари. Кај оваа банка, од вкупно реализираниот промет во Q2 2022 година, 86% отпаѓа на тргување на странски пазари. Ваквиот тренд на тргување е присутен од Q4 2019 година. 

Како работеле брокерските куќи: Еурохаус со најголеми приходи, Инвестброкер со најголема добивка

Еурохаус од Скопје е брокерската куќа којашто има остварено најголем приход во првите шест месеци годинава, од 15,8 милиони денари, што е за 33% повеќе во однос на истиот период лани, покажува извештајот на КХВ за перформансите на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност.

Брокерските куќи и организационите единици на банките задолжени за хартии од вредност во првото полугодие од 2022 имаат остварено вкупни приходи од 68,6 милиони денари, што е за 7,5% повеќе од лани.  По Еурохаус, најголем приход имаат брокерските куќи Илирика Инвестментс, од 10,96 милиони денари и Инвестброкер со 10,94 милиони денари. Инаку, брокерската куќа Инвестброкер  е овластен учесник на пазарот со најголем пораст на вкупниот приход за 161,39%, кој се должи на порастот на приходите од провизии и надоместоци за извршени услуги за 63,77%, како и на порастот на приходите од дивиденди за 1.713,24%.

Брокерската куќа Еурохаус, која остварила најголем износ на вкупни приходи во првите шест месеци од 2022 година е воедно и брокерска куќа со најголем промет на Македонската берза. Еурохаус  остварила вкупен промет во износ од 3,2  милијарди денари што претставува 34,60% од вкупниот промет од сите 10 членки на берза , кој за првите шест месеци од 2022 година изнесувал 9,28 милијарди денари.

Од аспект на остварениот промет на берзата, кај пазарните учесници Комерцијална банка , НЛБ банка  и Илирика Инвестментс  се констатира намалување на промет и вкупните приходи во првото шестмесечие од 2022 година во однос на истиот период минатата година. Со оглед на тоа што Комерцијална банка и НЛБ Банка  дел од приходите ги обезбедуваат од надоместоци и  провизии за прием и пренос на налози за купување и продавање на странски пазари,  односно од тргување на странски пазари , намалувањето на нивните вкупни приходи не е со толкав интензитет како намалувањето на нивниот промет остварен на Македонската берза.

Девет од десет брокерски куќи работеле со добивка

Брокерските куќи и организационите единици на банките во периодот 01.01. 30.06.2022 година прикажале расходи во вкупен износ од 49,35 милиони денари, што е зголемување за 5,12% во однос на вкупниот износ на искажани расходи за истиот период минатата година (01.01.-30.06.2021 година), кога изнесувале 46,94 милиони денари.

Девет од десетте овластени учесници на пазарот на хартии од вредност, брокерски куќи и организациони единици на банките, во периодот 01.01.-30.06.2022 година оствариле позитивен финансиски резултат – добивка, додека еден овластен учесник годината ја завршил со загуба. Минатата година осум од десетте овластени учесници на пазарот на хартии од вредност во периодот 01.01.-30.06.2021 година оствариле позитивен финансиски резултат – добивка, додека два учесници периодот го завршиле со негативен финансиски резултат – загуба. 

Пораст на остварената добивка во периодот 01.01-30.06.2022 година во однос на истиот период минатата година бележат ТТК банка  за 447,13% и Еурохаус  за 19,58%. Најзначајна е промената на финансискиот резултат на брокерската куќа Инвестброкер  која во првите шест месеци од 2021 година оствари негативен финансиски резултат – загуба во износ од 0,60 милиони денари, додека за истиот период од 2022 година оствари добивка во износ од 5,23 милиони денари, што е и најголем износ на остварен позитивен финансиски резултат од сите овластени пазарни учесници во периодот 01.01.-30.06.2022 година. 

Порастот на износот на нето добивката на Одделот за работа со хартии од вредност на ТТК Банка  и на брокерската куќа Еурохаус  се должи на порастот на остварените приходи од надоместоци и провизии. Брокерската куќа Инвестброкер има регистрирано најголем износ на нето добивка за првите шест месеци од 2022 година и истата се должи на порастот на приходите што оваа брокерска куќа ги остварила од провизии и надоместоци за извршени услуги за 63,77%, на реализираните добивки од финансиски средства кои се водат по објективна вредност за 391,54% и на приходите од дивиденда кои се зголемиле за 1.713,24%.

Инаку, расходите на Инвестброкер  се зголемиле за 19,23%. Кај овластените учесници каде е регистрирано намалување на добивката за првите шест месеци од 2022 година во однос на истиот период минатата година истото во најголема мера се должи на намалувањето на приходите од надоместоци и провизии за извршени услуги согласно дозволата од Комисијата, но со истовремено зголемувањето на направените расходи.