Проф. д-р Предраг Трпески, декан на Економски факултет – Скопје: Со акредитацијата AACSB ќе влеземе  во елитна група на помалку од 1.000 факултети во светот

„Знаењата и вештините што ги стекнуваат нашите студенти ќе ги подготват успешно да се вклучат во национални и меѓународни деловни практики. Оваа акредитација не само што ќе го подобри угледот на Економскиот факултет – Скопје, туку и ќе им обезбеди на нашите дипломирани студенти конкурентна предност на глобалниот пазар.

Постигнувањето на AACSB акредитацијата е значајно, бидејќи ќе потврди дека ги исполнуваме нашите ветувања и се ставаме меѓу елитна група од помалку од 1.000 меѓународно акредитирани институции. Иако процесот на акредитација е предизвик и може да потрае и до 7 години, нашата крајна цел е да станеме подобар факултет со позитивно и значајно влијание во нашата земја и регионот.“

AACSB (Association to Advance Collegiate Schools of Business) или Здружение за унапредување на високите бизнис школи е едно од светски најпознатите тела за акредитација на наставните програми на факултетите за бизнис и економија. Формирана пред повеќе од еден век, во 1916 година во САД, AACSB долго време акредитирала исклучиво американски универзитети и колеџи, додека денес оваа акредитација ја имаат нешто помалку од 1.000 бизнис школи низ цел свет, од коишто на Балканов само пет.

Економскиот факултет-Скопје при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје во моментов е во процедура за добивање на оваа престижна акредитација и со деканот на факултетот  проф. д-р Предраг Трпески разговаравме за тоа што ќе значи AACSB акредитацијата за самата институција и нејзините студенти, односно какви можности ќе отвори пред нив во иднина. Со оглед дека во интервјуто се осврнавме и на други аспекти околу визијата за развојот на Економскиот факултет и неговата актуелна позиција во македонското високо образование, во разговорот ни помогнаа и неговите колеги, продеканот за наука и меѓународна соработка, проф. д-р Мијалче Санта, продеканот за настава, проф. д-р Љупчо Ефтимов и продеканот за финансии, проф. д-р Атанаско Атанасовски.

Професоре Трпески, објаснете ни околу акредитацијата AACSB која што е моментално во процедура. Што ќе значи тоа за Економскиот факултет и неговата атрактивност за избор меѓу идните студенти? Претпоставувам дека со оваа акредитација ќе им се отворат пошироко вратите на вашите дипломци за меѓународно усовршување и кариера?

Економскиот факултет постојано се стреми не само да биде најдобар во нашата земја, туку и да биде во првите редови на меѓународното образование со исполнување на светските стандарди. Во соработка со Амбасадата на САД во Скопје и нашите партнери од Kelly School of Business на Универзитетот во Индијана, инициравме проект за подобрување на нашите образовни, истражувачки и административни капацитети. Нашата цел е да добиеме акредитација на AACSB и веќе го направивме првиот чекор со тоа што станавме членка на здружението AACSB.

Со почитување на критериумите и стандардите на AACSB, ние се фокусираме на иновациите во стратегискиот менаџмент, мерилата и подобрувањето на нашето стратешко планирање. Ова вклучува оптимизирање на нашите физички, дигитални и финансиски ресурси и инвестирање во развојот на нашиот наставно-научен и административен кадар. Во центарот на тоа е дека и ние му даваме приоритет на успехот на студентите преку подобрување на нашата наставна програма, ефективноста на наставата и процесите на учење. Ова опфаќа прогресија на студентот и ангажман со деловната заедница и поширокото општество.

Процесот на акредитација на AACSB го нагласува лидерството на мислата и општественото влијание, што нè тера да дадеме значаен и препознатлив придонес во општеството преку нашиот научен, образовен и професионален ангажман. Со усвојување на холистички пристап кон нашите студии и со станување членка на AACSB, веруваме дека можеме да се трансформираме во национален лидер со регионално влијание.

Посветеноста на Факултетот за процесот на акредитација на AACSB се докажува со едногласната поддршка на Наставно-научниот совет на факултетот и посветените напори на бројни членови на факултетот кои ја анализираат моменталната состојба на Економскиот факултет-Скопје и развиваат процеси за унапредување во насока на исполнување на стандардите на AACSB. Ние, исто така, активно се ангажираме со нашите партнери од деловната заедница и ги вклучуваме нивните повратни информации во нашите планови. Конкретно, ја цениме поддршката на УниБанка во овој процес. Како важни чинители и партнери, нашите студенти се исто така вклучени во процесот на акредитација.

Во изминатите неколку години ја потврдуваме нашата посветеност за подобрување на условите за студирање на студентите со значајни инвестиции во инфраструктурата на Економскиот факултет – Скопје, бидејќи сметаме дека оптималните услови за учење треба да ги интегрираат напредните информатички технологии во наставните практики. Реновиравме и надградивме лабораториска опрема, воспоставивме оптичка интернет конекција во рамките на Факултетот и воведовме сеопфатно Wi-Fi решение како дел од мрежата Едуроам. Ова овозможува беспрекорна соработка и поврзување за визитинг професори и студенти во нашата мрежа, но и нашите студенти и професори кога патуваат во странство може исклучиво брзо и лесно да се поврзат на нивните интернет мрежи.

Накратко, преземаме бројни чекори за да ги исполниме стандардите на AACSB, да ја зајакнеме регионалната соработка и да обезбедиме најсовремена инфраструктура за подобрување на целокупното искуство на студентите на Економскиот факултет – Скопје.

Постигнувањето на акредитацијата на AACSB ќе покаже дека нашиот факултет се здобива со меѓународно признание за обезбедување висококвалитетно образование кое ги исполнува стандардите на оваа престижна институција. Како резултат на тоа, знаењата и вештините што ги стекнуваат нашите студенти ќе ги подготват успешно да се вклучат во националани и меѓународни деловни практики. Оваа акредитација не само што ќе го подобри угледот на Економскиот факултет – Скопје, туку и ќе им обезбеди на нашите дипломирани студенти конкурентна предност на глобалниот пазар.

Постигнувањето на AACSB акредитацијата е значајно, бидејќи ќе потврди дека ги исполнуваме нашите ветувања и се ставаме меѓу елитна група од помалку од 1.000 меѓународно акредитирани институции. Иако процесот на акредитација е предизвик и може да потрае и до 7 години, нашата крајна цел е да станеме подобар Факултет со позитивно и значајно влијание во нашата земја и регионот.

Кои други активности ги преземате во меѓународни рамки за подобро етаблирање на Економскиот факултет- Скопје?

Во оваа насока, надградувајќи го нашето национално искуство, ја поттикнуваме регионалната соработка преку активности кои ги зајакнуваат врските со регионалните чинители и универзитети. Инициравме и водиме Еразмус+ проекти и потпишавме многу програми за мобилност преку Ерзамус+ програмата за да обезбедиме повеќе можности за студенти и професори кои посетуваат факултети во странство и професори и студенти од странство остварувајќи престој на нашиот факултет. Исто така, се приклучивме на две мрежи на CEEPUS програмата за да ја промовираме мобилноста на факултетите и студентите. Дополнително, создадовме  две нови CEEPUS  мрежи фокусирани на сајбер-безбедноста и форензичката ревизија, во партнерство со факултети од поширокиот регион за да се решат овие критични прашања.

Преку овие мрежи, научниците и студентите од земјите учеснички имаат можност да се вклучат и да придонесат во различни активности, вклучувајќи истражување и настава, на други универзитети. Овие мрежи се дизајнирани да поттикнуваат координирани истражувачки и наставни практики во две високо динамични полиња. Економскиот факултет-Скопје е координатор на овие мрежи, овозможувајќи беспрекорна соработка меѓу партнерските универзитети.

Периодов одбележувате значаен јубилеј – 20 години од формирањето на Катедрата за е-бизнис. Каков беше досега придонесот на оваа наставна насока во креирањето на кадри спремни за новото дигитално време?

E-бизнис департманот е формиран пред 20 години, во период на брза дигитализација што продолжи и во следните децении. Во тоа време, широко распространетата интеграција на дигиталните технологии во секојдневната работа и општеството сè уште беше во зачеток. Сепак, со основањето на департманот, можевме да создадеме студенти кои активно ќе придонесат за трансформација и дигитализација на нашето општество во економија заснована на знаење. Департманот игра значајна улога како мост помеѓу светот на бизнисот и ИТ, бидејќи процесот на дигитализација често бара соработка помеѓу овие два сектори со цел да се искористи нивниот целосен потенцијал.

Нашите студенти стекнуваат знаење, искуство и обука на пресекот на овие полиња, овозможувајќи им да ги идентификуваат потребите на бизнисите и ефективно да соработуваат со ИТ професионалците, и обратно. Програмата се истакна со текот на времето, постојано привлекувајќи високи стапки на запишување и продуцирајќи дипломци кои се многу барани од бизнис заедницата.

Овие дипломирани студенти се добро опремени за да обезбедат вработување во широк опсег на компании, не само во ИТ фирми или големи корпорации, туку и во која било организација која сака да имплементира дигитални решенија. Многумина ги покажаа своите претприемачки вештини, успешно лансирајќи свои бизниси во дигиталната сфера и придонесувајќи за поширокиот процес на дигитализација. Значителен број од нив учествувале и во владини институции или меѓународни тела, давајќи драгоцен придонес во дигиталниот развој.

За да остане на врвот на дигиталните достигнувања, програмата постојано се прилагодува и инкорпорира иновативни техники и пристапи. Ова вклучува обезбедување практично искуство на студентите во области како што се планирање на ресурсите на претпријатието, управување со односите со клиентите, веб дизајн, програмирање и бази на податоци, дигитален маркетинг, дигитална иновација, дигитална економија и управување со деловни процеси, обезбедувајќи нивна постојана конкурентност на пазарот на труд .

Она што ги издвојува нашите програми, вклучувајќи го и е-бизнис департманот, е силната посветеност на нашите дипломци да останат ангажирани со факултетот и да го поддржат развојот на нови студенти. Многу алумни често служат како гости говорници кои нудат практиканти и обезбедуваат предавања или можности за вработување во нивните компании.

Гледајќи напред, ние сме посветени на дополнително подобрување на програмата со инкорпорирање на новите техники и технологии, како што се вештачката интелигенција и податочна наука, за да се осигуриме дека нашите студенти ќе продолжат да даваат значаен придонес во светот на бизнисот.

Објаснете го значењето на Економскиот факултет-Скопје и неговата улога во креирањето на економскиот амбиент и политики на земјава последниве три децении од осамостојувањето? Учествувате ли сега како академска фела во креирањето на актуелните економски политики?

Економскиот факултет-Скопје има значаен придонес во развојот на економскиот амбиент и креирањето на економски политики во земјата. Тој е основен извор на знаење и вештини за генерации на економисти, кои се вклучени во различни сектори на економијата.

Во последните три децении од осамостојувањето на земјата, Економскиот факултет-Скопје се ангажираше во образование на студенти и истражување на економски проблеми и прашања кои се од важност за земјата. Ние се залагаме за развој на економска мисла и анализа, кои се важни за формирањето на ефикасни и одржливи економски политики.

Учеството на академската заедница, вклучувајќи го и Економскиот факултет-Скопје, е од суштинска важност во креирањето на актуелните економски политики. Професорите и истражувачите од факултетот се вклучени во разни консултативни тела и работни групи на владата, а некои од нив дури и земаат активна улога во формулација на економски стратегии и планови.

Како академски институција, Економскиот факултет – Скопје продолжува да соработува со владини институции и други стекхолдери, креирајќи политики кои се во интерес на граѓаните и подобрување на економските услови на земјата.

Бизнис заедницата постојано бара прилагодување на наставните програми на сите факултети со потребите на пазарот. Колку вашите наставни програми  се компатибилни со она што го бара бизнисот? Дали дипломираните студенти денес се спремни за она што ги чека на работа во домашните компании? 

Економскиот факултет-Скопје се стреми да создава студенти кои можат да дадат значителен придонес и да донесат вредност за бизнисите, заедницата и државата. За да го постигнеме ова, ние континуирано соработуваме со деловната заедница во развивањето на нашите програми, вклучувајќи ги и во предавањата и во практичните вежби. За секој предмет покануваме гости говорници од деловниот свет да ги споделат своите искуства со нашите студенти. Дополнително, им овозможуваме на студентите да работат на практични проекти дефинирани од компаниите, овозможувајќи им да стекнат практично искуство додека студираат и да дадат придонес за компаниите.

Нашиот Центар за кариера дополнително ги поддржува студентите во обезбедување на практикантска работа во различни компании. Често добиваме барања од бизниси кои бараат наши студенти и ние сме посветени на поттикнување и проширување на оваа соработка. Исто така, при подготовката на документацијата за акредитација за новите студиски програми, го вклучуваме нашиот Одбор за соработка со јавноста, кој ја прегледува нашата документација и дава повратни информации за што можеме да унапредиме во наставните програми.

Сега работиме на зајакнување на нашиот ангажман со деловната заедница преку воспоставување на алумни мрежа на Економскиот факултет-Скопје. Оваа мрежа ќе биде активно вклучена во развојот на нови програми и континуирано подобрување на постоечките за да биде во чекор со развојот на деловниот и економскиот пејзаж.

Како дел од нашите напори за AACSB акредитација, имаме за цел да ги исполниме меѓународните стандарди и да ја продолжиме нашата соработка со компаниите. Ние проактивно истражуваме нови пристапи, процедури и методи за инкорпорирање на бизниси во нашите предавања и истражувања, обезбедувајќи им на студентите повеќе можности да се вклучат во светот на бизнисот пред да дипломираат.

Економскиот факултет-Скопје е институција која ги обликува студентите да ги задоволат потребите на бизнисите, истовремено инкорпорирајќи повратни информации од двете страни за да се создадат добро заокружени, дипломирани студенти кои можат да се вработат. За таа цел, склучуваме договори за соработка со различни институции и бизнис заедницата. Неодамна, исто така, почнавме да нудиме кратки семинари отворени за сите студенти и бизнис заедницата, а се однесуваат на актуелните деловни и економски прашања. Овој пристап ги изложува студентите на предизвиците со кои се соочуваат компаниите и решенијата што тие ги бараат.

Во нашиот процес на акредитација, имаме за цел да ја зајакнеме нашата соработка со бизнисите за да ги подготвиме не само студентите што им се потребни сега, туку и оние што ќе им требаат во следните 10 години. За понатамошно унапредување на соработката, истражуваме опции за обезбедување кратки курсеви за деловната заедница, овозможувајќи им да го освежат своето знаење и да се вклучат во доживотното учење.

Колку се сменети нештата во самиот пристап на професорите при наставата, со оглед дека сега е време на т.н. Generation Z, децата се раѓаат и растат со дигиталните алатки и уреди, многу услови се сменети од времето кога студирала Вашата (и моја) генерација? Како им се задржува вниманието денес, како им се дава предизвик да истражуваат, а не само да повторуваат она што им е предадено како содржина (одлика на стариот наставен концепт којшто е дефинитивно застарен)?

Економскиот факултет – Скопје презема стратешки пристап кон интегрирање на новите технологии и подобрување на наставните практики, со фокус на поттикнување подобро образовно искуство за нашите студенти. Оваа визија ги водеше нашите постапки на повеќе нивоа.

Прво, направивме значителни подобрувања на инфраструктурата што се користи за предавање. Надоврзувајќи се на научените лекции од кризата со КОВИД, инвестиравме во обезбедување повеќеканална комуникација со студентите. Ова вклучува опремување на нашите лаборатории со повеќе од 200 компјутери, овозможувајќи им на студентите да работат на софтверски решенија за време на нивните предавања. Ги надградивме и нашите можности за интернет со оптички влакна и ги поврзавме студентите со мрежата на Едуроам.

Второ, стратешки се ангажиравме да понудиме дополнителни софтверски алатки за студентите да ги користат за време на предавањата. Овој напор вклучува соработка со водечки продавачи на софтвер за да ги интегрираат нивните наставни програми и алатки во нашите курсеви.

Понатаму, инвестиравме во развојот на факултетот, фокусирајќи се на усвојување на нови методологии за настава, како што е blended learning. Ова е поддржано од проект финансиран од Амбасадата на САД и нашите партнери од Универзитетот во Индијана, кој се концентрира на подобрување на комуникацијата со студентите и воведување нови техники за настава, евалуација и испорака на материјал.

Нашата посветеност на инклузивноста е очигледна во нашето учество во проектот Еразмус+ БЕНЕФИТ, кој има за цел да ги поддржи учениците со попреченост преку технологијата. Како водечка институција во овој проект, ние соработуваме со европски партнери за да го постигнеме тоа.

Дополнителен аспект што го имплементираме на сите предмети е учењето базирано на проекти, овозможувајќи им на студентите да дадат практичен придонес за прашања од реалниот свет. На пример, не само во работата на курсевите, нашиот факултет организира хакатони каде студентите работат на практични проблеми за компаниите, развивајќи решенија во текот на два дена.

Севкупно, преминуваме кон поинтерактивни предавања и им овозможуваме на студентите директна изложеност на практични апликации, подобро подготвувајќи ги за нивните идни кариери. Иако сè уште има простор за подобрување, ние сме водени од стандардите за акредитација на AACSB, континуирано стремејќи се да воведеме нови методологии и да останеме во првите редови на светските трендови во образованието.

Во државното високо образование отсекогаш проблем се капиталните инвестиции, па каква е ситуацијата на Вашиот факултет, дали се планираат позначајни вложувања во опрема, технологија и сл.?

Да, ние сме државен факултет и се гордееме со тоа. Секогаш има дебата и дискусија околу потребата од дополнително владино финансирање во високото образование, и овие аргументи се валидни. Постојано се ангажираме со владата, нашите партнерски универзитети и други факултети за да истражуваме начини за зголемување на финансирањето. И покрај овие ограничувања, Економскиот факултет-Скопје препознава дека и меѓународните фондови се достапни за поддршка на наставни, истражувачки и инфраструктурни проекти.

На пример, нашата одлична соработка со Амбасадата на САД на еден неодамнешен проект ни овозможи да обезбедиме средства за подобрување на технологијата и опремата во рамките на Економскиот факултет. Ова финансирање ни овозможува и пристап до базите на податоци и материјали од нашите партнери и го подобрува нашиот капацитет да обезбедиме висококвалитетно образование преку насочена обука. Дополнително низ истиот проект, во процес сме на целосна дигитализација на интерните административни процеси на факултет. Тоа ќе овозможи поголема ефикасност на комуникацијата и движењето на документацијата. 

Дополнително, ги користиме и средствата достапни од Европската Унија со активно аплицирање и предлагање проекти финансирани од програми како што се Хоризонт и Еразмус плус. Овие програми ги поддржуваат нашите активности и иницијативи. Понатаму, ние се стремиме да ја зајакнеме нашата способност да добиеме финансиска поддршка за инфраструктурни проекти од владата и другите институции кои се подготвени да ги поддржат нашите проекти.

Со комбинирање на владиното финансирање за капитални проекти со средства од меѓународни донатори и програми, имаме за цел да создадеме одржлив процес за подобрување, особено во научното истражување. Нашата стратешка насока се фокусира на диверзификација на нашите финансиски приливи и зголемување на приходите од различни институции и програми за финансирање капитални инвестиции во рамките на Економскиот факултет.

Кои се стратешките правци за идниот развој на Економскиот факултет-Скопје?

Економскиот факултет е посветен на подобрување на својот придонес кон бизнисите, институциите и општеството во целина. Како државен универзитет, нашиот примарен фокус е подготовка на студентите да ги исполнат барањата на бизнисите и владиниот сектор. Но, ја препознаваме и важноста на регионалната експертиза и глобалните делувања за да ги опремиме нашите дипломци за успех.

Главни стратегиски правци на факултетот се следниве:

• Квалитетно образование и создавање на компетентни високо-стручни кадри, а за реализирање на истиот, дефиниравме неколку цели: креирање и акредитација на наставни програми од областа на економијата и бизнисот кои по својот квалитет содејствуваат со наставните програми на реномирани и афирмирани Универзитети во светот, понатаму, Дигитализација на наставно-образовниот процес, преку користење  на софтверска поддршка во реализација на наставата и унапредување на методите на настава.

• Подобрување на соработката со јавниот и приватниот сектор во земјата, кој ќе се реализира преку зголемен број на аплицирани и реализирани заеднички проекти, истражувања, стратегии, анализи, практична настава, стипендии, обуки, тренинзи и други видови на соработка со јавниот и приватниот сектор.
• Зајакнување на меѓународната соработка преку поголема интегрираност во Европскиот простор за високо образование и соработка со реномирани Универзитети, каде би истакнал дека веќе имаме соработка со реномираниот Indiana University, Kelley School of Business.

Уверени сме дека иднината на Економскиот факултет-Скопје е светла. Со подобрување на нашата наставна програма и ангажирање со националната деловна заедница и алумни, ќе обезбедиме навремена, национално фокусирана експертиза со глобална перспектива. Нашиот факултет има за цел да биде конзистентен и влијателен партнер за бизнисите и општеството, а ние сме посветени да го постигнеме тоа. За да ја продолжиме нашата мисија, ќе го започнеме процесот на акредитација и ќе ја зајакнеме нашата соработка со бизнис и алумни заедницата. Ова ќе ни овозможи подобро да ги разбереме нивните потреби и да ги испорачаме знаењата, вештините и алатките потребни за успех во нивните области.