Connect with us

економија

Сивата економија се намалила за 15 години, но се’ уште „јаде“ четвртина од БДП

објавено

на

Од 2013 година, уделот на сивата економија во БДП стагнира, а во пандемиската 2020 дури и благо се влошува поради тоа што формалниот БДП доживеа поголем пад во однос на неформалниот БДП.

Според наодите од истражувањето на Finance Think, сивата економија во Македонија изнесувала 23.2% од БДП во 2020 година, што е намалување во однос на 31.6% во 2006 година. Најголемите намалувања на неформалната економија се случуваат по воведувањето на рамниот данок (2007 година), за време на финансиската криза (2009 година) и по воведувањето на минималната плата (2012 година). Сепак, особено е забележливо дека од 2013 година, уделот на сивата економија во БДП стагнира, а во пандемиската 2020 дури и благо се влошува поради тоа што формалниот БДП доживеа поголем пад во однос на неформалниот БДП, се вели во анализата „Колкава е нашата сива економија? Како клучни економски политики се одразуваат врз неа?“, презентирана денеска.

Анализата вклучува две групи фактори со потенцијално значење за сивата економија: даночните политики и политиката на минимална плата. Повисоките и скалести даноци ја зголемуваат сивата економија, слично како и поголемиот даночен товар (персонален данок и социјални придонеси) на платите.

Од друга страна, поголемиот капацитет за прибирање даноци од страна на даночните власти влијае врз намалување на сивата економија, но ефектот е статистички незначаен. Сепак, земени заедно, ефектот од повисоки даноци со ефектот од капацитетите на даночната управа, укажуваат дека во услови на исцрпен простор за намалување на даночниот товар (со исклучок на парафискалните давачки), каква било потенцијална реформа на директните даноци, првенствено на даноците на трудот, ќе се одрази негативно врз сивата економија доколку не е придружена со зајакнати капацитети на даночните власти за прибирање на даноците и јакнење на даночниот морал на населението.

Воведувањето на минималната плата во 2012 година придонело за намалување на сивата економија, што може да се толкува како формализирање на плати кои претходно (делумно или целосно) се исплаќале во готовина. Но, анализата покажува дека зголемувањето на уделот на минималната во просечната плата стимулира сива економија. Последново веројатно го опфаќа ефектот на деформализација на дел од плаќањата кон работниците со минимална плата кога работодавачот проценува дека таа станува голем товар за компанијата.

Спротивен ефект, ефект на намалување на сивата економија, има буџетската поддршка (субвенција) на минималната плата, за која неопходно е да се земат предвид и буџетските импликации и префрлање на товарот врз даночните обврзници. Овој наод укажува дека минималната плата  е неопходно да расте во согласност со продуктивноста на трудот, со паралелно јакнење на капацитетите за спроведување на регулативата во сферата на работните односи.

Генерално, наодите укажуваат дека е неопходно дизајнирање политики за зголемување на продуктивноста на долг рок, и тоа преку создавање и стимулирање домашен конкурентен пазар преку релаксирање на регулативата и либерализација на трговијата, преку зголемување на квалификуваноста на работната сила преку реформирање на образовниот систем, преку насочување на средства кон истражување и развој, и преку зголемување на ефикасноста на јавната администрација за да се намали товарот врз приватниот сектор.

На крајот, анализата ја проценува тежината на одделните фактори, пришто три четвртини од варијацијата на сивата економија во 2020 се должи на факторите сврзани со даночната политика, додека факторите поврзани со минималната плата и растот на формалната економија придонесуваат од третина во 2007 до четвртина во 2020.

македонија6 часа ago

Десет проекти на Publicis Groupe Skopje беа наградени за најдобри маркетинг кампањи во Адриатик регионот

економија2 дена ago

Триглав Осигурување со нов производ за осигурување на дом, Мој дом

македонија4 дена ago

Случајот Анѓушев против Цветковска од ИРЛ повторно на суд

банки6 дена ago

УНИБанка успешно го одржа третиот тениски турнир „UNIBank Invitational 2023“

економија1 недела ago

Фероинвест/Централинвест изгради биогасна електрана

банки1 недела ago

ПроКредит холдингот со зголемен профит во првиот квартал

економија1 недела ago

Мукаетов за српски “Профит“: Глобализацијата на брендот „Алкалоид“ останува наш фокус

банки2 недели ago

„#ПроВозиСе со ПроКредит и Mastercard” и добиј нов градски велосипед

економија2 недели ago

Возилата на „Брако“ ќе го чистат Крит

македонија2 недели ago

Прогресив – единствена акредитирана академија за извршни менаџери во Македонија